Çocuklara Sınır Koymak Neden Önemlidir?
''Yaşamın ilk 6 yılında dünyanın nasıl bir yer olduğunu anlamaya çalışan çocuklarımız için sınır gerçekten de gerekli midir? Merakla keşfeden ve deneyimleyerek öğrenen çocuklar için limit, öğrenmeye ve deneyimlemeye ket vuran bir engel değil midir?'' cümlelerini her anne gibi çocuğu için en iyisini bilmek, öğrenmek isteyen bir anneden duymuştum.
Ve yaşamın ilk 6 yılında dünyanın nasıl bir yer olduğunu anlamaya çalışan çocuklarımıza tam da bu sebeplerle sınır koyduğumuzu söyleyerek başlamıştım söze. Dünya ancak limitlerle var olabildiğimiz ve güvende hissedebildiğimiz bir yer. Bedenimizin ve yapabileceklerimizin limiti, erken çocukluk döneminde kendimizle ve bizim dışımızdaki dünyayla bağ kurabilmek, ilişkide kalabilmek, merak edebilmek ve denemeye cesaret edebilmek için bir yol göstericidir.
Yuvadaki mentöring süreçlerinden birinde, Waldorf pedagojisinin kıymetli ve tecrübeli mentörü Sevgili Paulien, sınır konusuna şöyle açıklık getirmişti.
''Eğer yuva çocuklarınızla bir orman gezisine giderseniz ve çocuklarınızı ormana öylece bırakıp 'Bu koca ormanda dilediğiniz gibi gezebilirsiniz.' derseniz, bu kocaman ve sınırsız alan onları kaygılandırır. Ama aynı ormana gidip onlar için bu alanda bir limit belirlediğinizde ( biraz ötedeki iki ağaç bir sınır olabilir burada) işte o zaman çocuklar kendilerini bu belirlediğiniz alan içerisinde güvende hisseder. Çünkü çocuk, güvendiği yetişkinin onun için tehlikesiz ve güvenli bir alan oluşturacağına emindir.''
Bu cümleleri zihin ve kalp süzgecimden geçirmeye ve içselleştirmeye niyetlendiğim ilk zamanlardan birinde, bir yuva gününde sınıfta yeni bir kriz anı başlıyordu.
'' - Aslıııı, bütün oyuncaklarla o oynuyor ve bizimle paylaşmıyor!''
Çocuklardan biri sınıfta oynamak istediği bütün oyuncakları bir köşede topladı ama hangisiyle oynamaya başlayacağına bir türlü karar veremedi. Gözü bir o oyuncakta, bir bu oyuncakta gidip geldi ama bir türlü oyun kurmaya odaklanamadı. Bütün bu oyuncakların ona fazla geldiği çok belliydi ve bu kadar alternatifin arasında ne ile oynamak istediğini anlayamadan, bocalayıp dururken buldu kendini. Diğer yandan arkadaşları, onun bir köşede istiflediği ve oynamadığı oyuncaklarla oynayabilmek için onu ikna etmeye çalıştı. İkna girişimleri sonuç vermeyince de bir yetişkin desteğine ihtiyaç duyarak yanıma geldiler.
- Aslıııı, bütün oyuncaklarla o oynuyor ve bizimle paylaşmıyor!
- Onunla konuştunuz mu?
- Konuştuk,dinlemedi, o hepsiyle oynarsa biz ne ile oynayacağız?
- Hadi bir de beraber konuşalım.
Yanına gidip hizasına eğildim. ''Hangi oyuncakla oynayacağına karar veremedin mi?'' diye sordum. ''Hepsiyle oynayacağım.'' dedi. ''Hımm, anladım.. Hepsiyle birden oynamak istedin. Ama biliyor musun diğer arkadaşlarının da oyun oynamak için bu oyuncaklara ihtiyacı var. Şimdi önce trenle mi oynamak istersin yoksa gökkuşağıyla mı?'' diye sordum. (Seçtiği oyuncaklardan ikisi bunlardı.)
Çocuklara Sınır Koyarken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Sınır koyarken çocuğa seçenek sunmak oldukça önemlidir. Ama bu seçenekler çocuğun kafasını karıştıracak kadar fazla ise buraya yetişkinin müdahale etmesi gerekir. Bu, sabah yuvaya gelmek için hangi kıyafeti seçeceğine karar veremeyen, yuva sonrası gidilecek park yerini seçemeyen ya da ebeveynle zamanı nasıl geçirmek istediğine karar veremeyen çocuklara da çok yardımcı olur. 2 seçenek çoğu zaman kararındadır. O mu? Bu mu? Pembeyi mi giymek istersin, sarıyı mı? Bu eteği mi, şu pantolonu mu? Kek mi yapalım, bulaşık mı yıkayalım? vs.
Tabi ki sınırlar, daha önce kural görmemiş çocukların ilk karşılaştıklarında zorlandıkları bir duvardır. Bu limit ve kural beraberinde krizi ve olumsuz duyguları getirebilir. Burada devreye giren ebeveynlik/eğitmenlik felsefesi anne - babalara/eğitmenlere kendi yollarını çizer. ''Çocuğumun krizle baş edebilme becerisini önemsiyor muyum? Çocuğumun negatif bir durumu tolere edebilmesi benim için ne ifade ediyor?, Çocuğum ağladığı zaman ne hissediyorum?'' sorularının da cevaplarını içinde bulunduran ebeveynlik felsefemiz ''sınır koymak'' hakkında tam olarak ne düşünüyor?
Yuvadaki çocuğum etrafına şöyle bir bakındıktan sonra ''Ama ben hepsiyle oynamak istiyorum.'' diyerek ağlamaya başladı. İşte şefkatli ve net bir duruş ile benden gelecek kuralı öylece bekleyen küçük bir insan. ''Evet, sen şimdi bütün bu oyuncaklarla oynamak istedin. Ama bu oyuncaklarla buradaki herkes oynamak istiyor. Tabi ki üzüldün hepsiyle oynayamadığın için. Biliyorum. Ben burada, yanındayım. Biraz sakinleştikten sonra tekrar konuşuruz.'' deyip onu yanıma aldım. Bir süre yanımda ağladıktan sonra kalktı. ''Hangi oyuncakla oynayacağına karar verdin mi?'' diye sorduğumda ''Treeeennn'' diye cevap verdi. Ve trenleri aldığı gibi oyun kurmaya başladı.
Bu işte, sınır, sınırla gelen güven, güvenle gelen akışta var olabilme hali..
