Ergenlik Dönemi Nedir ve Ergenlerle Nasıl İletişim Kurulur?
Ergenlik dönemi ve ergenlerle iletişim ebeveynlerin en zorlu sınavlarından biri olarak karşımıza çıkıyor. Ergenlik dönemi; çocuk olarak girilip, yetişkin olarak çıkılan, sert esen değişim rüzgarının etkisiyle bireyi kaos içinde bırakan 11-19 yaş aralığına denk gelen bir gelişim evresidir. Ergenlik bir çocuğun erişkinliğe geçişten önce fiziksel ve duygusal değişimlerin olduğu bir dönemdir. Kimi ebeveyne göre kriz dönemi olarak algılansa da aslında oluşabilecek farklılıklar ve zorlanmalar önceden bilinirse iletişim anlamında sorunsuz geçirmek mümkün.
Ne çocuk, ne de bir yetişkin olunan bu dönemde en sık karşılaşılan sorun “ben artık büyüdüm”ü anne-babaya hissettirmek için çatışmayı tercih etmeleridir. Anne baba ile kurduğu iletişimi askıya alıp, arkadaşlarına yönelmeleri de beklediğimiz davranışlardandır. Bu dönemde sabırlı olmanız, size ihtiyaç duyduğu an yanında olacağınızı hissettirmeniz, sorgulayıcı ve eleştirel bir tutumda olmamanız sizi ergenlerle iletişim sorunu yaşamaktan koruyacaktır.
Bu yazımızda sizlerle ergenliğin sorunları ve çözümleri üzerine; ergenlerle iletişim yollarını keşfetmeniz adına ergenliğin evrelerinde karşılaşabileceğiniz çeşitli sorunlardan bahsedeceğiz. Ergenlere iletişim becerileri kazandırılması sürecindeki aşamaları ve önerileri sizlerle paylaşacağız.
Ergenliğin Ruhsal Değişimleri ve İletişim Eksiklikleri Nelerdir?
Ergenlik dönemindeki birey duygusal bir karmaşayla yüz yüzedir. Kararsızlık, duygusal dalgalanma, hedef arayışı, anne-babadan ayrımlaşma eğilimi, bireysellik ve gizlilikte artış vb hayatı anlama ve kendini keşfetmeye yönelik yoğun bir gayret içerisindedir. İç dünyasında “ Ben kimim?” , “ ailede yerim ne?” , “ilerde nasıl bir kimliğim olacak?” türde sorgulamalar yapar. İşte bu noktada ergenlerle iletişim kurmak giderek zorlaşarak çeşitli sorunları da beraberinde getirecektir. Fakat diğer yandan sağlıklı bir ebeveyn ilişkisiyle yavaş yavaş bu sorularına cevap bulmaya başlayacaktır.
Bu dönemde dürtülerimizi kontrol etmeye yarayan beynin frontal bölgesi pasif olduğu için dürtüsel tavırlar sıklıkla görülür. Aynı şekilde hormonların da etkisiyle cinselliğe karşı merak ,agresif tavırlar yeme bozuklukları, tehlike bende geçerli değil vb. dürtüsel tutumlar olabilir. Bu tür durumlarda paniğe kapılmadan enerjilerini yöneltebilecekleri spor ve benzeri üretken faaliyetlere yönlendirebilirsiniz.
Ergenlerle İletişim Nasıl Olmalı?
Ergenlik dönemi anne-babaların hem korkarak bekledikleri hem de “çocuğum büyüyor sanırım” diye düşünürken gururlandıkları ama bir an önce geçmesini istedikleri bir dönem.
Şimdilerde ebeveyn koltuğundan izlediğiniz bu döngüyü bir zamanlar sizin de yaşamış olduğunuzu, en azından bir kere “ annemle babam beni hiç anlamıyor” demiş olduğunuzu hatırladınız mı? Bizler eskiden ergenlik yaşamazdık, sonradan çıktı bu psikolojik detaylar diyorsanız haklı olabilirsiniz. Çünkü yeni nesil pek çok psikolojik stres faktörüyle daha yoğun iç içe ve problemlere karşı daha dayanıksız. Sınavlar, sanal alemler, yoğun çalışan ebeveynler derken onları yetiştirmek daha detaylı ve krizli hale gelebiliyor.
Yaşam döngüsündeki bu kriz dönemini ergenlerle iletişim kurarak ve bağ odaklı ebeveynlik anlayışıyla yürütebilir,bu sayede ilişkinize ve çocuğunuzun kişiliğine zarar vermeden atlatabilirsiniz. Bunun için birkaç pratik önerim var;
● Anlayın
● Fırsat Verin
● Sakin Olun
● Dinleyin
● Birlikte Eğlenin
Gelin ergenlerle iletişim önerilerini hep birlikte detaylandıralım.
ANLAYIN
Hatırlarsanız bir ergen kendini karmaşık duygular içinde ve ne yetişkin ne de çocuk olmamak arasında sıkışıp kalmış hisseder. Bu duygu durumunda duymak isteyecekleri son şey nasihattir. Anlayışlı ve sevecenlikle rehberlik etmeniz ve ihtiyaç duyduğunda yanında olduğunuzu hissettirmeniz yeterli olacaktır. Eleştirmeyin, kendi çocukluğunuzdan örnekler vermeyin, onu kıyaslamayın. Sadece anlamaya çalışın ve bunu ona hissettirin.
FIRSAT VERİN
Kabul etmeliyiz ki, o artık büyüyor. Kendi kararlarını alabilen, sorumluluk sahibi bir yetişkin olmanın yolu çocukluk itibariyle sorumluluk almaktan geçiyor. Kuralların ve sorumlulukların net olarak belirlendiği bir evde bağımsızlık denemeleri yapmasına fırsat vermelisiniz. Hata yapmak vazgeçmenin değil, sebep-sonuç çıkarımı yapmanın başlangıcı olmalı. Amaç her şeye sınırsız izin vermek değil, sınırlar içinde onu özgürleştirmek olmalı.
SAKiN OLUN
Ergenlerle iletişiminizde gerginliğin tırmandığı anlarda onun yapamadığı birşey yapın: “sakin olun” Uzayan sözel tartışmalar esnasında kırıcı sözlerin sarfedilmesi an meselesidir. Derin bir nefes alıp, soğukkanlı bir şekilde gerginliği kontrol altına almalısınız ki sevgili ergeniniz daha fazla negatif elektrik almasın.
DİNLEYİN
Evet, her ne kadar bir yetişkin kadar net ve tecrübeye dayalı düşünmeseler de herhangi bir konuda fikir yürütebilirler. Özellikle kendilerini ve ailenizi ilgilendiren konularda düşüncelerinin alınması hem güven duymalarına hem de kabullenici tutumunuzu hissetmelerine sebep olur. Çeşitli konularda ona danışın, fikrini alın, planlar yaparken seçenek sunun, bu kendini daha olgun ve yeterli hissetmesini, size daha yakın olmasını sağlayacaktır.
BİRLİKTE EĞLENİN
Ergenler çoğunlukla aynı şeyden şikayet ederler. "Annem babam benimle sadece dersler hakkında konuşur..." Sadece dersler hakkında konuşmak sizi yakınlaştırmak yerine uzaklaştırır. Onun kendine ait yaşamını, hayallerini de konuşmalısınız. Bu dönemde birbirinize ne kadar yakın olursanız kendini keşfetme yolunda ona o kadar destek olabilirsiniz. Ona sadece “anne-baba” rolünüzle yaklaşmayın, birlikte müzik dinleyebileceği, espiriler yapıp gülebildiği, hobilerini paylaşabildiği büyüğü olmaktan keyif alın. Bu sayede “eyvah, çocuğum benden uzaklaşıyor” diye düşünmenize gerek kalmaz.
Ergenlerde İletişim Becerileri Nasıl Kazandırılır?
Ergenlik dönemindeki bireyin en çok ihtiyaç duyduğu aile içi iletişim ve olumlu sosyal çevredir. Ergenlerde iletişim becerileri oluşturmak adına aşağıdaki faaliyetler önerilmektedir.
Ailece yapılan rutin faaliyetler organize edin. Bu organizasyonun onun da zevk alabileceği ve birlikte karar verdiğiniz etlkinliklerden oluşmasına dikkate edin.
Akranlarıyla görüşmesi için fırsatlar oluşturun.
Teknoloji kullanımını sınırlandırın.
Duygusal paylaşımlar yapın. Önce siz kendi duygularınızı dile getirerek örnek ve model olun.
Konuşurken göz kontağı kurun, sizinle iletişim halindeyken tv ya da telefondan uzak durun.
Gergin olduğunda sakinleşmesini bekleyin ve konuşmak için ısrarcı olmayın.
Aşırı eleştiriden uzak durun.
Kişiliğiyle ilgili olumlu mesajlara sıklıkla yer verin.
Ergen çocuğunuzla sorun yaşadığınızda sakin ve yapıcı bir konuşma gerçekleştirin; hataların fark edilmesi, birlikte çözüme ulaşılması önemlidir.
Ergenlerle İletişim Sorunlarının İleride Yol Açacağı Psikolojik Etkiler
Sağlıklı bir ergenlik dönemi geçiremeyen bireylerde kişilik inşasında eksiklikler ile birlikte uyumsuz toplumsal ilişkiler, madde kullanımı riski, olumsuz benlik algısı, depresyon ve kaygı bozukluğu gibi sorunlar öne çıkabilir.
Bu nedenle ergenlik dönemindeki çocuğunuzla iletişim kurarak, varlığını önemseyerek, empati yaparak yaşadığı dönemin özelliklerini bilip bilinçli ve iletişime açık olmanız, gerektiğinde uzman yardımı almanızı tavsiye ederim.
